Guides and Sample Answers on ALS #MyDev Life Skills Module 7 - Financial Fitness - Activity 8 & 9

 Module 7: Financial Fitness

“Maging matalino sa paggamit ng iyong pera upang magkaroon ng sapat na ipon”

Be wise in using your money to have enough savings.

[ABISO: Ang mga sagot sa modyul na ito ay halimbawa lamang at base sa kaalaman at karanasan ng may-akda. Nakadepende ang sagot sa pansariling karanasan kaya walang maling kasagutan.]

SESSION 5: RECORD-KEEPING AND BUDGETING

Activity 8: Basic Record-keeping

7.14: Money In and Money Out

Below is list of items that require money. Determine whether the item on the list is “money in” or “money out” and place the amount on the appropriate column. At the end, compute for the total of each column, and compute for Remaining Money. (Nasa ibaba ang listahan ng mga item na nangangailangan ng pera. Tukuyin kung ang item sa listahan ay "perang papasok" o "perang palabas" at ilagay ang halaga sa naaangkop na hanay.  Sa pagtatapos, kalkulahin ang kabuuan ng bawat hanay, at kalkulahin ang Natitirang Pera.)

Item	Money In	Money Out
Example: Jeep (10)		10
Tricycle (50)		50
Cell phone card (100)		100
Food (50)		50
Soft drinks (50)		50
Medicine (100)		100
Internet (50)		50
Gift from your aunt (50)	50
Money from selling phone cards (400)	400
Money from selling fruits (100)	100
Money from job – dress making (200)	200
Money from sister in Manila (200)	200
TOTAL	950	410
MONEY IN – MONEY OUT = REMAINING MONEY (BALANCE)	540

What is the importance of knowing how to keep a record of your money? Are there other benefits that you would add to this list? (Ano ang kahalagahan na alamin kung paano magtago ng isang tala ng iyong pera? Mayroon bang ibang mga benepisyo na idaragdag mo sa listahang ito?)

Mahalaga na alamin mo kung paano magtago ng tala ng iyong pera upang:

• Alam mo ang iyong eksaktong pera na magagamit mo upang gastusin at kung magkano ang iyong ibabayad para sa mga bagay-bagay na kailangan.

• Maaari mong pag-aralan ang iyong mga nakagawian at mga pattern sa paggastos mula sa nakaraan.

• Maaari mong planuhin ang iyong paggastos at pagtipid sa hinahara

Let’s Apply: My Money In and My Money Out

Now, it’s your turn! List five items on which you have spent or will spend money (Money Out) and their price. Add the total amount at the bottom of the chart. For example, you might include the item of “groceries” for the amount of P300. (Ngayon, ikaw na! Maglista ng limang mga bagay kung saan mo nagastos o gagastusin ang pera (Perang Palabas) at ang kanilang presyo. Idagdag ang kabuuang halaga sa ilalim ng tsart. Halimbawa, maaari mong isama ang “groseri " para sa halagang P300.?

MONEY OUT (EXPENSES)
Item	Amount
Groseri	300
Kuryente at Tubig	1,500
Bigas	2,000
Internet	200
1 kilo Galunggong	250
TOTAL à	4,250

List five ways in which you gain money (money in, or income) and how much. For example, you might have P1,000 for driving a tricycle around town. (Maglista ng limang paraan kung saan ka nakakakuha ng pera (perang papasok, o kita) at kung magkano. Halimbawa, maaaring mayroon kang P1,000 para sa pagmamaneho ng isang traysikel sa paligid ng bayan.)

MONEY IN (INCOME)
Item	Amount
Sahod sa isang linggong trabaho sa groserya	2,400
Kita sa pagtitinda ng mga gulay na itinanim	600
Bigay ng Tatang Pitong	1,500
Bayad sa inutang ni Utoy	1,000
Kita sa pagtitinda ng mga diyaryo at bote	200
TOTAL à	5,700

Now, we are going to put these lists of money in and money out together. Transfer the items in each list to the chart that follows. Be sure to place the amount in the appropriate column (Money In or Money Out). At the end, compute for the total of each column, and compute for Remaining Money. (Do this with a member of your family. (Ngayon, ilalagay natin at pag-iisahin ang mga listahang ito ng perang papasok at perang palabas. Ilipat ang mga item sa bawat listahan sa sumusunod na tsart. Siguraduhing ilagay ang halaga sa naaangkop na hanay (Pera Papasok  o Pera Palabas). Sa pagtatapos, kalkulahin ang kabuuan ng bawat hanay, at kalkulahin ang Natitirang Pera. (Gawin ito kasama ang  isang miyembro ng iyong pamilya.)

DATE:  26 March 2021
Item	Money In	Money Out
Groseri		300
Kuryente at Tubig		1,500
Bigas		2,000
Internet		200
1 kilo Galunggong		250
Sahod sa isang linggong trabaho sa groserya	2,400
Kita sa pagtitinda ng mga gulay na itinanim	600
Bigay ng Tatang Pitong	1,500
Bayad sa inutang ni Utoy	1,000
Kita sa pagtitinda ng mga diyaryo at bote	200
TOTAL	5,700	4,250
MONEY IN – MONEY OUT = REMAINING MONEY	1,450

Did you end up with Remaining Money? (Nagtapos ka ba na may Natitirang Pera?)

☐Yes ☐No

If yes, how much?  (Kung oo, magkano?)

Ang aking natirang pera ay P1,450.00

If not, what can you do so that you can have Remaining Money next time? (Kung hindi, ano ang iyong dapat gawin upang may matira kang pera?)

If you had Remaining Money on your list, what can you do so that you can maintain or increase Remaining Money next time? (Kung ikaw ay may Natitirang Pera sa listahan, ano ang maaari mong gawin upang mapanatili o palakihin pa ang iyong Natitirang Pera sa susunod?)

Upang mapanatili o palakihin pa ang aking Natitirang Pera sa susunod na mga araw, daragdagan ko pa ang mga gulay na aking itinatanim at ipinagbibili; bibili ako ng mga groseri na mas mababa ang presyo subali’t pareho naman ang kalidad at sustansyang dulot; at sasabihan ko ang mga kasamahan sa bahay na magtipid sa kuryente at tubig. 

Reflect on what you have learned so far in the module about savings, financial fitness, record-keeping, and budgets. (Pagnilayan ang iyong natutunan sa modyul tungkol sa pagtitipid, kalakasan sa pananalapi, pag-iingat ng rekord, at pagbabadyet.)

List three of the biggest lessons you have learned so far about financial fitness: (Maglista ng tatlong pinakamalaking aral na natutunan mo sa ngayon tungkol sa kalakasa sa pananalapi.)

1. Kahit maliit ang ating kinikita, tayo ay maaari pa ring mag-impok o kaya ay maging bulagsa sa paggastos.

2. Hindi sa lahat ng pagkakataon ay masama ang umutang lalo na kung may kapalit itong benepisyo o pag-angat sa buhay.

3. Mahalaga ang pag-iingat ng tala o listahan ng mga kinita at ginastos upang malaman natin kung paano tayo makatitipid o palalakihin pa ang ating kinikita sa susunod na pagkakataon.

Sharing is Caring

This section encourages you to share your output to family and friends. You worked hard on this so now it is time to tell others about the task you have just completed. Do it face to face, via text, chat, or whatever means available and comfortable to you. It is always great to share your thoughts and hear feedback from people who care. (Hinihikayat ka ng seksyong ito na ibahagi ang iyong natutunan sa pamilya at mga kaibigan. Pinagsikapan mo ito kaya't oras na upang sabihin sa iba ang tungkol sa gawaing iyong natapos. Gawin ito nang harapan, sa pamamagitan ng text, chat, o kung ano mang paraan ang magagamit at komportable sa iyo. Palaging mainam na ibahagi ang iyong mga saloobin at pakinggan ang puna mula sa mga taong sa iyo ay nagmamalasakit.)

Be creative and share some of these lessons with your family and friends! You could write a comic strip, compose a song, write a poem, create a short video or skit, or post something on social media. You can use the writing space below to sketch out ideas. (Maging malikhain at ibahagi ang ilan sa mga araling ito sa iyong pamilya at mga kaibigan! Maaari kang magsulat ng isang comic strip, lumikha ng isang kanta, sumulat ng isang tula, lumikha ng isang maikling video o skit, o mag-post ng isang bagay sa social media. Maaari mong gamitin ang puwang ng pagsulat sa ibaba upang mag-sketch ng mga ideya.)

Use this space to sketch out ideas of your creative interpretation of financial fitness. (Gamitin ang puwang na ito upang mai-sketch ang mga ideya ng iyong malikhaing interpretasyon ng kalakasan sa pananalapi.)

Describe your creative interpretation. How did your audience respond? Do you think that they learned something new? Why or why not? (Ilarawan ang iyong malikhaing interpretasyon. Ano ang naging tugon ng iyong tagapakinig? Sa palagay mo ba ay may natutunan silang bago? Bakit o bakit hindi?)

Activity 9: Personal Budgeting

7.15: My Personal Budget

Let’s Apply!

Now, you can prepare your own personal budget. To do so, you can visit shops in your area (or look for prices online) to compare the cost of items. Another good financial fitness habit is comparing prices to find the best deal! (Ngayon, maaari mong ihanda ang iyong sariling personal na badyet. Upang magawa ito, maaari mong bisitahin ang mga tindahan sa iyong lugar (o maghanap ng mga presyo sa online) upang ihambing ang halaga ng mga item. Ang isa pang mahusay na ugali sa kalakasan sa pananalapi  ay paghahambing ng mga presyo upang mahanap ang pinakamahusay na trato/deal!)

7.16: Prices for My Items

1. Write down a list of the things you or your households might spend money on in the next week and write them on the list below. (Add more rows if it is more than 10 items.) (Isulat ang isang listahan ng mga bagay na maaaring gastusin mo o ng iyong sambahayan sa susunod na linggo at isulat ang mga ito sa listahan sa ibaba. (Magdagdag ng higit pang mga hilera kung ito ay higit sa 10 mga item.)) 

2. Go to three different shops and get prices for as many items as you can. (Pumunta sa tatlong magkakaibang tindahan at kumuha ng mga presyo para sa maraming mga paninda/item hangga't maaari.)

3. Write the name of the best price shop in the last column for each item. (Isulat ang pangalan ng shop na may pinakamahusay na presyo sa huling hanay para sa bawat item.)

4. Consider other factors in determining where to buy an item such as the location of the shop (Is it convenient? Easy to get to?), your relationship with the store owner and the quality of the product. Sometimes the lowest price might not mean be the only consideration. For each item circle which price you will buy it at. (Isaalang-alang ang iba pang mga kadahilanan sa pagtukoy kung saan bibili ng isang item tulad ng lokasyon ng shop (Maginhawa ba ito? Madaling makarating?), ang iyong ugnayan sa may-ari ng tindahan at ang kalidad ng produkto. Minsan ang pinakamababang presyo ay maaaring hindi nangangahulugang maging tanging pagsasaalang-alang. Para sa bawat item, bilugan kung sa aling presyo mo ito bibilhin.)

5. Add up all the circled prices to find the total amount you will spend during the week. (Idagdag ang lahat ng nabilugang presyo upang makita ang kabuuang halaga na gugugolin mo sa isang linggo.)

List of 10 things I might spend money on this week	Price Shop 1	Price Shop 2	Price Shop 3	Best Price Shop
1. 1 kg asukal	49	52	50	1
2. 1 boteng toyo	48	48.25	48.50	1
3. 1 boteng suka	16.50	16.25	16	3
4. 1 sabong panlaba	145	144.75	144.50	3
5. 1 boteng mantika	52	53	51.75	3
6. 1 sabong mabango	160	160.50	159.75	3
7. 1 toothpaste	149	150	151	1
8. 200 g na instant coffee	550	549	550	2
9. 1 bote coffee creamer	550	549	550	2
10. iodized na  asin	34	35	32	3
Total spending (add those that you have circled)	1,753.50

7.17: My Personal Budget

Based on your findings after comparing different prices, plan your budget for the coming week. Plug in actual income and expenses that you have and place the amounts on the appropriate column. You may use the information in the previous activity as reference. At the end, compute for the total of each column, and compute for Remaining Balance. (Do this activity with a member of your family.) (Batay sa iyong mga natuklasan pagkatapos ihambing ang magkakaibang mga presyo, planuhin ang iyong badyet para sa darating na linggo. Ilagay ang tunay na kita at mga gastos na mayroon ka at ilagay ang mga halaga sa naaangkop na hanay. Maaari mong gamitin ang impormasyon sa nakaraang aktibidad bilang sanggunian. Sa pagtatapos, kalkulahin ang kabuuan ng bawat hanay, at kalkulahin ang Natitirang Balanse. (Gawin ang aktibidad na ito kasama ang  isang miyembro ng iyong pamilya.))

Budget for the following time period:  27 March – 2 April 2021

Income (Money In)
Description/Particulars	Amount
Sahod sa isang linggong trabaho sa groserya	2,400
Tanyang kita sa pagtitinda ng mga gulay na itinanim	600
Perang ibibigay ng Tatang Pitong	1,500
Perang ibabayad sa inutang ni Utoy	1,000
Posibleng kita sa pagtitinda ng mga diyaryo at bote	200
Kabahagi ng kapatid sa gastusin sa bahay	1,500
Total Income	7,200
Expenses (Money Out)
Description/Particulars	Amount
½ sakong bigas	1,000
Groseri	1,753.50
Pang-ulam	2,100
Bayad sa Tubig	500
Internet at cell phone load	400
Pamasahe	350
Total Expenses	6,103.50

Remaining Balance for the period (Total Income – Total Expenses) or Amount that can be saved

1,096.50

Session 5 – Writing Space

Use this space to complete any of the written assignments above or write any thoughts or ideas that have come to mind about the topic. (Gamitin ang espasyo o puwang na ito upang makumpleto ang anuman sa mga nakasulat na takdang-aralin sa itaas o sumulat ng anumang mga saloobin o ideya na naisip tungkol sa paksa.)

Ano ang Iyong Panatang Makabayan?

        Isa ang Ang Panatang Makabayan (Patriotic Oath) sa dalawang pambansang pangako o panunumpa ng Pilipinas. Ikalawa ay ang Panunumpa ng Katapatan sa Watawat ng Pilipinas (Pledge of Allegiance to the Philippine Flag). Ang Panatang Makabayan ay karaniwang binibigkas matapos ang pag-awit ng pambansang awit - Ang Lupang Hinirang - sa flag ceremony ng bawa't paaralan, subali't bago ang panunumpa sa watawat.

(Image from https://www.elephango.com)

        Ang pagbigkas ng Panatang Makbayan ay alinsunod sa Batas Republika Blg. 1265, isa sa maraming batas ng pambansang simbolo, na naaprubahan noong Hulyo 11, 1955. Ang batas na ito ay ipinatupad sa mga paaralan sa pamamagitan ng isang utos ng  Kagawaran ng Edukasyon, na kilala bilang DepED Order No 8, na naaprubahan noong Hulyo 21, 1955. Ang panunumpa  ay binago ng DepED Order No. 54, series 2001 noong Nobyembre 2001 ng dating kalihim ng Kagawaran ng Edukasyon na si Raul Roco, na gumagamit ng mas maiikling linya na may maraming conversational Filipino.

        Bagama't nakasaad sa Department Order No. 8 na ang Panatang Makabayan ay maaaring bigkasin sa Ingles o anumang katutubong wika, ang panunumpa ay karaniwang binibigkas ngayon sa Filipino. Gayunpaman, mayroong dalawang bersyon ng Panatang Makabayan sa Filipino: ang kasalukuyang bersyon ay isang mas maikli, makatang salin at ang dating bersyon ay isang direktang pagsasalin ng orihinal na Ingles.

Panatang Makabayan

Filipino - Kasalukuyang bersyon  (November 2001)

Iniibig ko ang Pilipinas, aking Lupang Sinilangan

Tahanan ng aking lahi, kinukupkop ako at tinutulungan

Upang maging malakas, masipag, at marangal.

Dahil mahal ko ang Pilipinas,

Diringgin ko ang payo ng aking mga magulang.

Susundin ko ang tuntunin ng paaralan,

Tutuparin ko ang tungkulin ng mamamayang makabayan;

Naglilingkod, nag-aaral, at nagdarasal ng buong katapatan.

Iaalay ko ang aking buhay, pangarap at pagsisikap sa bansang Pilipinas

Salin sa Ingles ng kasalukuyang bersyon:

I love the Philippines, the land of my birth,

The home of my people, it protects me and helps me

Become strong, hardworking, and honorable.

Because I love the Philippines,

I will heed the counsel of my parents,

I will obey the rules of my school,

I will perform the duties of a patriotic citizen,

Serving, studying, and praying faithfully.

I offer my life, dreams, successes

To the Philippine nation.

Nasa ibaba naman ang orihinal na bersyon nito sa Filipino at ang salin nito sa wikang Ingles:

Orihinal na bersyon:

Iniibig ko ang Pilipinas

Ito ang aking lupang sinilangan

Ito ang tahanan ng aking lahi

Ako'y kanyang kinukupkop at tinutulungan

Upang maging malakas, maligaya at kapakipakinabang

Bilang ganti, diringgin ko ang payo ng aking mga magulang

Susundin ko ang mga tuntunin ng aking paaralan

Tutuparin ko ang mga tungkulin ng isang mamamayang makabayan at masunurin sa batas

Paglilingkuran ko ang aking bayan nang walang pag-iimbot at ng buong katapatan

Sisikapin kong maging isang tunay na Pilipino sa isip, sa salita, at sa gawa.

Salin sa Ingles ng English ng orihinal na bersyon:

I love the Philippines.

It is the land of my birth;

It is the home of my people.

It protects me and helps me to be strong, happy, and useful.

In return, I will heed the counsel of my parents;

I will obey the rules of my school;

I will perform the duties of a patriotic, law-abiding citizen;

I will serve my country unselfishly and faithfully

I will be a true Filipino in thought, in word, in deed.

Marami sa mga mag-aaral bago ang kautusan ni Sec. Roco ang hindi nakaaalam ng bagong bersyon. Kung panunumpain, tiyak na ang orihinal na bersyon ang kanilang bibigkasin.

Narito ang aking naisip na bersyon ng Panatang Makabayan sa Filipino:

Panatang Makabayan

Minamahal kita Inang Bayan,

Dahil ikaw ang lupang tinubuan.

Sa iyo nagmula ang aking lahi;

Mapagmahal, marangal, at maka-Diyos na lipi.

Nangangako akong susundin,

Mga tungkulin sa Saligang Batas natin.

Mamahalin ko ang aking mga magulang;

Na nagturo sa akin na maging mabuti at magalang.

Ipagtatanggol kita sa mga mananakop na dayuhan,

Puti man sila, dilaw o sakang.

Lalaban ako hanggang kamatayan;

Sapagka't ako ang pag-asa ng bayan.

English translation of my oath:

I love you Motherland,

Because you are my homeland.

From you came my race;

Loving, noble, and godly tribe.

I promise to follow,

My duties in our Constitution.

I will love my parents;

Who taught me to be kind and polite.

I will defend you against foreign invaders,

Whether they are white, yellow, or bandy-legged.

I will fight to the death;

Because I am the hope of the land.

Kung ikaw ay pagagawin ng iyong  bersyon ng panunumpa sa Pilipinas, ano ang iyong bersyon?

Sanggunian: 

https://en.wikipedia.org

https://filipino.biz.ph

Guides and Sample Answers on ALS #MyDev Life Skills Module 7 - Financial Fitness - Activity 7

 Module 7: Financial Fitness

“Maging matalino sa paggamit ng iyong pera upang magkaroon ng sapat na ipon”

Be wise in using your money to have enough savings.

[ABISO: Ang mga sagot sa modyul na ito ay halimbawa lamang at base sa kaalaman at karanasan ng may-akda. Nakadepende ang sagot sa pansariling karanasan kaya walang maling kasagutan.]

SESSION 4: MANAGING DEBT

Activity 7: How to Avoid Debt

How do you feel when you owe money to someone? Why? Think of an example of a time when you owed someone money. How quickly did you pay them back? Why did you borrow money from that person? (Ano ang iyong pakiramdam kapag may utang ka sa isang tao? Bakit? Mag-isip ng isang halimbawa ng isang pagkakataon kung kailan may utang ka sa isang tao. Gaano kabilis mong nabayaran ito? Bakit ka humiram ng pera sa taong iyon?)

Nahihiya ako kapag umuutang ako sa ibang tao dahil nagpapakita ito ng kahinaan o walang kaalaman sa pagbabadyet  lalo na ang inutang ay para lamang sa pang-araw-araw na gastusin. Ganoon man, binabayaran ko naman agad ang aking utang sa oras na aking pinangako upang muli niya akong magkatiwalaan.  Nakautang ako sa taong ito dahil naubusan ako ng gas sa panluto. Hindi ko kasi inaasahan na mauubos agad iyon at wala akong nakatabing pera upang bumili. 

How do you feel when someone owes you money? Why? Think of an example of when someone owed you money. How much did that person borrow? How quickly did they pay you back—if at all? (Ano ang pakiramdam mo kapag may umutang sa iyo ng pera? Bakit? Mag-isip ng isang halimbawa kung kailan may nangutang sa iyo ng pera. Magkano ang hiniram ng taong iyon? Gaano kabilis ka niyang binayaran  — kung sakali man?)

Masaya ako kahit papaano kapag may umutang sa akin. Nangangahulugan kasi nito na kasama ako sa kanyang mga kakilala na handang tumulong sa oras ng kagipitan.  May isang pagkakataon na may umutang sa akin ng perang nagkakahalaga ng P 1,500.00 upang ipamasahe patungong Maynila.  Sa kasamaang palad, maraming taon na ang lumipas pero tila nalimutan na niya ang kanyang utang. Nahihiya naman akong maningil. 

7.13: Strategies for Getting Out of Debt

Sometimes, however, even with the best of intentions, people do fall into debt. Here are several strategies that can help to reduce debt. (Minsan, gayunpaman, kahit na may pinakamahusay na hangarin, ang mga tao ay nagkakaroon ng utang. Narito ang ilang mga diskarte na makakatulong upang mabawasan ang utang.)

Rank these strategies 1-5, with 1 being the easiest to do and 5 being the hardest to do.  (I-ranggo ang mga diskarte na ito sa 1-5, kung alin ang  1 ang pinakamadaling gawin at 5 ang pinakamahirap gawin.)

Strategy:	Rank (1-5)
Cut back on unnecessary spending. (Bawasan ang hindi kinakailangang paggastos.)	1
Do not borrow more money. (Huwag nang manghiram o dagdagan pa ang utang).	4
Speak to people you owe money to, to work out when you can pay them back. (Kausapin ang mga taong pinagkakautangan, upang makagawa ng paraan kung kailan mo sila mababayaran.)	5
Pay off any debt where people are charging you extra money (interest) on what you owe them. (Bayaran ang anumang utang kung saan sinisingil ka ng mga tao ng labis na pera (interes) sa inutang mo sa kanila.)	2
Don’t buy anything else or anything expensive while you have high debt. (Huwag bumili ng ano pa man o anumang mamahaling bagay habang marami ka pang utang.	3

Find a friend or family member to participate in this role play. For each of the following scenarios, your partner asks you whether it is a good idea to borrow money. Knowing what you do about financial fitness, how would you advise that person? After you do the role plays, write your ideas below. (Humanap ng kaibigan o miyembro ng pamilya upang lumahok sa role play na ito. Para sa bawat sumusunod na sitwasyon, ang iyong kapartner ay tatanungin ka kung magandang ideya na mangutang ng pera. Base sa mga nalalaman mo na  tungkol sa kalakasang pananalapi, paano mo mapapayuhan ang taong iyon? Matapos mong gawin ang mga role play, isulat ang iyong mga ideya sa ibaba.)

1. One of my sisters is very clever and wants to go to school to learn more and she needs money for her studies. (Ang isa sa aking kapatid na babae ay napakatalino at nais na pumasok sa paaralan upang matuto pa at kailangan niya ng pera para sa kanyang pag-aaral.)

Kung walang nakahandang salapi para sa pag-aaral, magandang ideya ang umutang sa ibang tao dahil may pakinabang namang nakalaan kapag nakapagtapos  ng pag-aaral ang aking kapatid na babae. Kumpiyansa naman ako sa kanya dahil siya ay matalinong tao at masipag mag-aral.

2. I’m having a party and I want to prepare a feast. (Magkakaroon ako ng isang party at nais kong maghanda ng isang bonggang salusalo.)

Kung sa utang lang manggagaling ang isang maluhong salusalo, mabuti pa ay huwag nang ituloy ang binabalak na handaan. Mapapasaya mo nga ang iyong mga bisita pero kalaunan ay ikaw naman ang magiging kawawa lalo na kung hindi mo alam kung saan kukunin ang ipambabayad sa iyong uutangin.

3. I want a cell phone to help me for my small business. (Kailangan ko ng cell phone para makatulong sa akin sa maliit kong negosyo.)

Mainam na ideya ang pag-utang kung gagamitin sa isang negosyo ang hihiramin lalo pa at ito ay makatutulong nang malaki upang umunlad ito. 

4. I want to sign up for literacy classes to help me to read and write better. (Nais kong magparehistro sa mga literacy classes upang matulungan akong mabasa at masulat nang mas mahusay.)

Maganda ang pag-utang na ito dahil may kapakinabangang nakalaan sa akin pagkatao. Sa benepisyong aking matatamo, kalaunan ay makakahanap ako ng pagkakakitaan.

5. I want to buy fruit and vegetables for people I live with to eat today, but I can only pay for the food later. (Nais kong bumili ng prutas at gulay para makakain ang aking mga kasama sa bahay ngayon, ngunit mababayaran ko lang ang pagkain sa kalaunan.)

Hindi mainam ang pag-utang na ito dahil maaari naman itong magawa sa ibang araw nang hindi umuutang. Oo nga at masustansiya ang mga pagkaing bibilhin, subali’t kung ito ay hindi naman kailangang-kailangan, mas mabuti pa rin ang maghintay ng panahon kung kailan hindi na kailangang mangutang. 

Session 4 – Writing Space

Use this space to complete any of the written assignments above or write any thoughts or ideas that have come to mind about the topic. (Gamitin ang espasyo o puwang na ito upang makumpleto ang anuman sa mga nakasulat na takdang-aralin sa itaas o sumulat ng anumang mga saloobin o ideya na naisip ang tungkol sa paksa.)

(Lagyan ng sagot kung may nais na ipahayag na ideya, kaisipan, o kuro-kuro hinggil sa paksang pinag-aralan.)

Guides and Sample Answers on ALS #MyDev Life Skills Module 7 - Financial Fitness - Activity 4, 5 & 6

 Module 7: Financial Fitness

“Maging matalino sa paggamit ng iyong pera upang magkaroon ng sapat na ipon”

Be wise in using your money to have enough savings.

SESSION 3: SAVING

 Activity 4: What is Saving? 

What are examples of things that people save? Why might they save them? (Ano-ano ang mga halimbawa ng mga bagay na iniimpok ng mga tao? Baka kaya nila ito itinatabi?)

            Ang ilan sa mga itinatabi ng mga tao at kung bakit ay ang mga sumusunod:

1. Buto ng mga gulay o punong namumunga – Itinatabi ito ng mga tao upang makapagtanim muli, anihin, at gawing pagkain ang bunga ng mga ito.

2. Pagkain – Itinatabi ito ng mga tao upang kainin sa mga araw na salat sa pagkain o mahirap maghanap na makakain o makapagtanim

3. Salapi – Itinatabi ito ng mga tao upang ipambili ng biglang pangangailangan o ipambayad sa mga bayaring hindi inaasahan.

What is an example of something you or someone you know saved up for? How long did it take to save for that item?  (Ano ang  halimbawa ng isang bagay na pinaglaanan mo o ng isang kakilala ? Gaano katagal bago ito naimpok para sa bagay na iyon?)

        Ang isang bagay na pinaglaanan ko ay cell phone.  Apat na buwan akong pansamantalang magtrabaho sa isang groserya at nagtipid ng mga gastusin upang mabili ito dahil kailangang-kailangan ko ito sa aking pag-aaral sa Alternative Learning System o ALS.

“Everyone can save, whatever their income; it is a question of behavior.” What do you think is the meaning of this statement?

"Ang bawat isa ay maaaring makapag-impok, anuman ang kanilang kita; ito ay usapin ng pag-uugali. " Ano sa palagay mo ang kahulugan ng pahayag na ito?

        Ang pahayag na ito ay nangangahulugan na kahit maliit lamang ang iyong kinikita, magagawa mo pa ring mag-impok kung gugustusin mo. Hindi dahilan ang liit ng kita upang hindi makapagtabi ng maliit na halaga. Kailangan lamang ang determinasyon at tamang pag-iisip upang magawa ito.

7.11: If I Won P5,000

Imagine that you just won P5,000. Knowing what you know about financial fitness, how would you spend this money? How much would you save and for what?

Do this activity with a member of your family.

Isipin na nanalo ka lang ng P5,000. Base sa iyong nalalaman tungkol sa kalakasang  pananalapi, paano mo gugugulin ang perang ito? Magkano ang iyong itatabi  at para saan?

Isagawa ang aktibidad na ito kasama ang isang miyembro ng pamilya.

 

Amount: (total must reach P5,000)	Spend for:	Save for:
100	Cell phone load
100		Bagong damit
200	t-shirt
2,000	50 kg of rice
300	Bayad sa utang sa tindahan
600	Groseri
1,500	Bayad sa kuryente at tubig
200		Hindi inaasahang bagay/sitwasyon

   

Reflect on how you would spend this money. Were you more inclined to spend or to save? What types of things would you spend on or save for? (Pagnilayan kung paano mo gagamitin ang perang ito. Mas kiling ka bang gumastos o mag-impok? Anong mga uri ng bagay ang paggagastusan mo o pag-iimpukan?)

            Base sa listahan sa itaas, mas kiling akong gumastos kaysa mag-impok. Kita rin sa listahan na mas malaki ang aking ginagasta kaysa itinatabi. Gayunpaman, nakapagtabi pa rin ako kahit papaano.  Kalimitan na ang pinaggagastusan ko ay ang pambili ng pagkain sa araw-araw at bayarin sa kuryente at tubig. Pinaglalaanan ko naman ang pambili ng bagong damit at panggastos sa mga hindi inaasahang bagay/sitwasyon.

Activity 5: Savings Goals

7.12: My Savings Goals 

What are your savings goals? List them in the space that follows. (Ano-ano ang iyong mga layunin sa pag-iimpok? Ilista ang mga ito sa kasunod na espasyo.)

Activity 6: Where to Save My Money

What do you think are the risks of keeping your money inside your home? (Ano sa palagay mo ang mga panganib na mapanatili ang iyong pera sa loob ng iyong bahay?)

        Kapag nanatili ang itinabing pera sa loob ng bahay, may posibilidad na nakawin ito,  masunog, mabasa o kaya ay tangayin ng baha. May pagkakataon din na nasasayang ang perang itinago sa loob ng bagay kapag ito ay nakalimutan na o nailagay sa isang sisidlang maaaring makaapekto sa materyales ng salapi. Maaari ring kainin ng mga daga at kulisap ang perang itinabi sa bahay.

What places might be better alternatives for saving money? List them. Why might they be better options? (Anong mga lugar ang maaaring mas mahusay na mga kahalili para pag-impokan ng pera? Ilista ang mga ito. Bakit sila maaaring maging mas mahusay na mga pagpipilian?)

        Ang mga sumusunod ang ilan sa mga alternatibong lugar na maaaring pag-impokan ng pera:

1. Bangko – Mas mainam na ilagay rito ang perang itinabi dahil ito ay mas ligtas at nagkakaroon pa ng tubo ang iyong inimpok.

2. Kooperatiba – Tulad ng bangko, mainam din na ilagak ang sobrang pera sa isang kooperatiba upang makatulong sa mga kasapi at magkaroon ng benepisyo mula rito.

3. Credit Union – Mahusay rin na ilagak sa isang credit union ang perang itinabi upang kumita ng interes at makautang din dito kung kinakailangan para sa pagbubukas ng negosyo o pambayad sa hindi inaasahang bayarin.

Let’s Exercise!

Fill in the blanks:

1. Universal and commercial banks offer the widest variety of banking services among financial institutions.

2. The thrift banking system provides short-term working capital (money) and medium- and long-term financing to businesses.

3. Typically, microfinance organizations are very small, are un-regulated and are focused on urban areas.

4. Rural and cooperative banks are the more popular type of banks in rural communities.

5. The Philippine banking system is composed of universal and commercial banks, thrift banks, rural and cooperative banks.

Think about it!

Knowing what you know now, how would you go about saving your money? Where would you prefer to keep it? Why? Discuss with family members or friends. It’s always great to share your ideas and hear more points of view.

Sa mga nalalaman mo na ngayon, paano mo iimpokin ang iyong pera? Saan mo nanaisin na itago ito? Bakit? Talakayin ito sa mga miyembro ng pamilya o kaibigan. Palaging mainam na ibahagi ang iyong mga ideya at marinig ang marami pang mga pananaw.

        Sa aking mga nalalaman sa ngayon, iiwasan kong itago ang aking sobrang pera sa loob ng bahay dahil sa mga peligrong kaakibat nito tulad ng pagkabasa, pagkasunog, pagkasira  o ang posibilidad na nakawin ito ng ibang tao. Sa halip, itatabi o ilalagak ko ito sa isang unibersal o bangkong pangkalakal upang manatili itong ligtas at magkaroon ng tubo o interes.

Session 3 – Writing Space

Use this space to complete any of the written assignments above or write any thoughts or ideas that have come to mind about the topic.

Gamitin ang espasyo o puwang na ito upang makumpleto ang anuman sa mga nakasulat na takdang-aralin sa itaas o sumulat ng anumang mga saloobin o ideya na naisip ang tungkol sa paksa.

Ako Bilang Mag-aaral ng ALS sa Panahon ng Pandemya

Malaking suliranin ang kinaharap ng mga bansa at mamamayan nito nang lumaganap ang bago at mapaminsalang virus sa buong mundo. Ito ay ang “severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) na unang nadiskubre sa Wuhan, China noong Disyembre 2019. Ang sakit na dulot nito na tinatawag na Covid-19 ay nakamamatay kapag lumala ang mga sintomas. Dahil sa sakit na ito, malaking hamon ang kinaharap ng mga mag-aaral ng Alternative Learning System o ALS, tulad ko.

(Image from https://businessmirror.com.ph)

Tunay na malaking hamon ang aking pinagdaanan habang nag-aaral ako sa programa ng ALS. Dahil hindi maaari ang harapang pag-aaral, may mga gawain sa aking mga modyul ang hindi ko agad matugunan ng sagot. Kung noong una ay naibabahagi ko sa aking guro ang mga hindi ko mawatasang mga gawain kahit man lamang isang araw sa loob ng isang linggo, hindi na ngayon. Nakita ko lamang ang aking guro nang kunin ng aking ina ang mga modyul na aking pag-aaralan at sasagutan. Ang aking pag-aaral sa ALS ay naging mahirap at mabagal dahil wala akong mapagtanungan agad ng mga araling hindi ko maunawaan o mga gawaing hindi ko alam ang gagawin. Hindi rin ako makapagtanong sa aking mga kaklase dahil ipinagbabawal nga ang paglabas sa bahay ng mga kabataan.

Isa pang hamon na aking kinaharap bilang mag-aaral ng ALS ay ang dagdag gastos sa aking pag-aaral. Oo nga at libre ang pag-aaral sa ALS, naragdagan ang gastusin ng aking mga magulang dahil sa cell phone load na hinihingi ko sa kanila, gamit upang makausap ko ang aking guro at mga kaklase, o upang makahanap ng mga sanggunian sa internet ng mga paksang aking pinag-aaralan. Dagdag pa rito ang bayarin sa tumataas na konsumo ng elektrisidad dahil sa madalas na pagtsa-charge ng cell phone, panonood sa TV o pakikinig ng radyo ng mga aralin. 

Sa kadahilanang walang harapang ugnayan sa aking guro at mga kamag-aral, naging kabagot-bagot ang aking pag-aaral sa ALS ngayong pandemya. Dahil bawal lumabas ng bahay, kailangan kong mag-aral nang nag-iisa. Nawala ang tawanan kapag nagsisingit ng mga biro at katawa-tawang kuwento ang aming guro o kaklase. Limitado ang mga ugnayang-sosyal ng guro at mag-aaral ng ALS dahil hindi sila makapag-usap nang harapan. Nawala ang masasayang kuwentuhan habang naghihintay sa pagdating ng guro at mayabong na talakayan sa loob ng silid-aralan habang tinatalakay ang isang paksa.

Nakaapekto rin ng bahagya sa aking kalusugang pangkaisipan ang paraan ng pagtuturo sa ALS ngayong panahon ng pandemya. Minsan ay naaaburido ako kapag nasa puntong wala akong magawa kundi tingnan ang aking modyul habang iniisip kung paano ito sasagutan dahil wala agad mapagtanungan. Hindi agad ako makatulog sa gabi dahil iniisip kung paano kukumpletuhin ang isang modyul na pinag-aaralan. Nakakaimbyerna rin kapag ang guro mo ay hindi mo matawagan sa cell phone kaagad. 

Nagdulot man ng problema ang pandemya sa aking pag-aaral sa ALS, mayroon din namang kabutihang naidulot ang hindi paglabas ng bahay. Natuto kong makilala, gamitin, at paunlarin ang aking sariling kaisipan o kakayahan. May mga kasanayan akong natutunan habang nasa bahay, tulad ng pagtatanim ng mga gulay at halamang pandekorasyon at namumulaklak, pagluluto ng iba't ibang putahe at minatamis, at paggawa ng iba't ibang klase ng tinapay. Natuto rin akong kilalanin pang higit ang mga kasama ko sa bahay at makipagtulungan sa kanila. Higit sa lahat, nakilala ko nang lubos ang aking sarili. Napag-alaman kong may sarili akong galing at husay upang mapaglabanan ko ang lungkot dulot ng mag-isang pag-aaral at masagutan at matapos ang aking mga modyul sa abot ng aking makakaya.

Sa ngayon ay kinukumpleto ko na lamang ang aking presentation portfolio upang isumite sa aking guro bilang basehan kung pagkakalooban ako ng katunayan bilang nakatapos ng junior high school. Naging masalimuot man at mapanghamon ang pandemya sa mga mag-aaral ng ALS na tulad ko, batid kong malalampasan ko ito at maaabot ang pangarap na makapagtapos ng pag-aaral at mabuhay nang matiwasay.