Module 8: Exploring Entrepreneurship
“Ang taong masipag sa buhay ay umaani ng tagumpay.”
Activity 7: Business Planning
We
are now going to further explore the 6 “P’s” for the business idea you are
starting to develop. This will involve identifying expenses (costs), estimating
sales, calculating profit and identifying resources. (Susuriin pa namin
ngayon ang 6 na "P" para sa ideya ng negosyo na sinisimulan mong
paunlarin. Sangkot dito ang pagkilala sa mga bayarin (gastos), pagtantya sa mga
benta, pagkalkula ng kita at pagkilala ng mga mapagkukunan.)
Use
the table below to list the items you will need to start your business. Also
determine a price. If you do not know the price, do some research! Ask people
you know, visit a similar business and ask people there, and do some online
research. (Gamitin ang talahanayan sa ibaba upang ilista ang mga item na
kakailanganin mo upang simulan ang iyong negosyo. Tukuyin din ang presyo. Kung
hindi mo alam ang presyo, magsaliksik ka! Tanungin ang mga taong kakilala mo,
bisitahin ang isang katulad na negosyo at tanungin ang mga tao doon, at
magsaliksik sa online.)
8.8: Doing the Math – Costing for a New Business
START-UP COSTS
Think about your business idea. In order for you to start producing or selling your product or service, what will you need? For example, what tools, equipment, machines and utensils are necessary? (Isipin ang tungkol sa iyong ideya sa negosyo. Upang masimulan mong makabuo o makapagbenta ng iyong produkto o serbisyo, ano ang kakailanganin mo? Halimbawa, anong mga kagamitan, kasangkapan, makina at iba pang gamit ang kinakailangan?)
My Business Idea: Filipino Native Delicacies
Mga Kagamitan, Makina, at Kasangkapan na Kailangan sa Negosyo
1. Cast Iron Industrial Gas
Stove
2. LPG tank, 11 kg. full,
with regulator & hose
3. Large Vat - Talyasi
(large, medium, small)
4. Steamer , 3 layers (3 sets) (Pasingawan)
5. Heavy duty Coconut Grater
with Stand (Kayuran ng Niyog)
6. Wooden Spoon (Large,
Medium, Small)
7. Wooden Spade and Siyansi
8. Peanut Grinder - HD
These are known as start-up costs. They are items you need to purchase to get your business going. If you are going to start a bakery, for example, you will need an oven, baking pans, mixing bowls, a table, amongst other items. (Kilala ito bilang mga gastos sa pagsisimula. Ang mga ito ay mga item na kailangan mong bilhin upang ipagpatuloy mo ang iyong negosyo. Kung magsisimula ka ng isang panaderya, halimbawa, kakailanganin mo ng oven, baking pan, paghahalo ng mga bowls, isang mesa, bukod sa iba pang mga item.)
Instructions: (Mga tagubilin:)
1. List all things that you will need to start your business or service (in the left column). (Ilista ang lahat ng mga bagay na kakailanganin mo upang simulan ang iyong negosyo o serbisyo (sa kaliwang hanay).)
2. How much will each of those things cost? State the amount (in the right column). (Magkano ang gastos ng bawat isa sa mga bagay na iyon? Sabihin ang halaga (sa kanang hanay).)
3. Add up all values (initial start-up costs) at the bottom of the right column. (Idagdag ang lahat ng mga halaga (paunang mga gastos sa pagsisimula) sa ilalim ng kanang hanay.)
DIRECT AND INDIRECT COSTS
Now think about the costs you will have on a daily, weekly, or monthly basis to be able to produce your product or service and run your business. List them here. (Ngayon isipin ang mga gastos sa bawat araw, lingguhan, o buwanan upang makagawa ng produkto o makapaghatid ng serbisyo at patakbuhin ang negosyo. Ilista ang mga ito rito:)
Monthly Costs/Buwanang Gastos
1. Brown sugar (2 sacks) ✓
2. White sugar (2 sacks) ✓
3. Plastic straw ( 1 kg) ✓
4. Vanilla essence (1 kg) ✓
5. Peanut (40 kg) ✓
6. Margarine ( 22 kg) ✓
7. Banana leaf (10 bundles) ✓
8. LPG (11 kg)
9. Ube, Kamote, Cassava ✓
10. Salary
11. Electricity
12. Tubig ✓ (Maaaring direkta o hindi
direktang gastos depende sa gamit)
13. Phone and Internet
connection
14. Transportation Cost
15. Store rent
16. Bilao ✓
Circle the items you listed above that are raw materials or directly related to producing your product or service. For example, if you run a furniture business it would be things like wood, nails, glue. If you run a hair salon it would be hair products such as shampoo or dye. These are known as direct costs. (Bilugan ang mga item na nakalista sa itaas na mga panangkap na materyales o direktang nauugnay sa paggawa ng iyong produkto o serbisyo. Halimbawa, kung nagpapatakbo ka ng isang negosyo sa kasangkapan ang mga ito ay tulad ng kahoy, pako, pandikit. Kung nagpapatakbo ka ng isang hair salon ito ay mga produkto ng buhok tulad ng shampoo o tina. Ito ay kilala bilang direktang gastos.) Nilagyan ko na lang ng tsek ✓ ang mga item na hinihingi.
Use the table below to list and price the items you will need to directly produce your product or service. Again, if you do not know the price, do some research! Ask people you know, visit a similar business and ask people there, and do some online research. (Gamitin ang talahanayan sa ibaba upang ilista at lagyan ng presyo ang mga item na kakailanganin mo upang direktang makagawa ng iyong produkto o serbisyo. Muli, kung hindi mo alam ang presyo, magsaliksik ka! Tanungin ang mga taong kakilala mo, bisitahin ang isang katulad na negosyo at tanungin ang mga tao doon, at magsaliksik sa online.)
8.9: Doing the Math – Direct Costs to Produce and Deliver
Instructions: (Mga tagubilin:)
1. List all things that you will need to produce the product or deliver the service (in the left column). (Ilista ang lahat ng mga bagay na kakailanganin mong makagawa ng produkto o maihatid ang serbisyo (sa kaliwang hanay).
2. How much will each of those things cost? State the amount (in the right column). (Magkano ang gastos ng bawat isa sa mga bagay na iyon? Sabihin ang halaga (sa kanang hanay).
3. Add up all values (total capital) at the bottom of the right column. (Idagdag ang lahat ng mga halaga (kabuuang kapital) sa ilalim ng kanang hanay.)
Look at the list you brainstormed again. What are the items
that you did not circle, that were not raw materials or directly related to producing
a product or service? For example, you might need to rent a room or building
for your business, you might have monthly electricity or water bills. These are
known as indirect costs or fixed costs. Other examples include advertising and
internet service. (Tingnan muli ang listahan na iyong pinag-isipang mabuti..
Ano ang mga item na hindi mo binilugan, na hindi mga hilaw na materyales o
direktang nauugnay sa paggawa ng isang produkto o serbisyo? Halimbawa, maaaring
kailanganin mong magrenta ng isang silid o gusali para sa iyong negosyo,
maaaring mayroon kang buwanang singil sa kuryente o tubig. Kilala ito bilang
mga hindi direktang gastos o mga permanenteng gastos. Ang iba pang mga
halimbawa ay kasama ang advertising at serbisyo sa internet.)
Use the table below to list
the items you will need to start your business. Again, do some research to find
out the monthly cost of each expense. (Gamitin ang talahanayan sa ibaba upang ilista ang mga
item na kakailanganin mo upang masimulan ang iyong negosyo. Muli, magsaliksik
upang malaman ang buwanang gastos ng bawat isa.)
Remember – when you are first starting a business, to determine the amount of start-up capital you will need, you will have to add the one time capital costs (8.8) plus the direct and indirect costs (production/operating costs 8.11 ) of the first month. (Tandaan - kapag nagsisimula palang ng isang negosyo, upang matukoy ang halaga ng panimulang kapital na kakailanganin, idaragdag mo ang isang beses na mga gastos sa kapital (8.8) kasama ang direkta at hindi direktang gastos (mga gastos sa produksyon / pagpapatakbo 8.11) ng unang buwan.)
8.12: Doing the Math – Capital Needed to Start Business and Get it Running for First Month
|
Start-up Capital Cost (Panimulang Gastos) 42,100.00 |
+ |
Total Production/Operational Costs (Total na Gastos sa Produksyon o Pagpapatakbo ng
Negosyo) 163,800.00 |
= |
Amount of capital needed to startbusiness (Halaga ng Kapital na Kailangan Upang Makapagsimula
ng Negosyo) 205,900.00 |
EXPECTED SALES
One of the things you will need to do is estimate how much you can sell in a given time period (a week, a month, …). You need to think about what you can realistically produce given the costs, your time and demand for the product or service. (Isa sa mga bagay na kakailanganin mong gawin ay tantyahin kung magkano ang iyong maibebenta/maipagbibili sa isang naibigay na tagal ng panahon (isang linggo, isang buwan,…). Kailangan mong isipin kung ano ang maaari mong makatotohanang magawa sa ibinigay na mga gastos, iyong oras at pangangailangan para sa produkto o serbisyo.)
Based on your list of direct
and indirect costs for the month, estimate how many units of your product can
you make (for example, 100 bottles of juice per month). If it is a service, how
many customers can you serve (for example, 60 haircuts per month). You might
need to think about the number per day, per week, and then per month. If you
think you can do 3 haircuts in a day, that would be 15 per week and 60 haircuts
per month. (Batay sa iyong listahan ng direkta at hindi direktang mga gastos
para sa buwan, tantyahin kung gaano karaming mga yunit ng iyong produkto ang
maaari mong gawin (halimbawa, 100 bote ng juice bawat buwan). Kung ito ay isang
serbisyo, kung ilang customer ang maaari mong pagsilibihan (halimbawa, 60 gupit
bawat buwan). Maaaring kailanganin mong isipin ang tungkol sa bilang bawat
araw, bawat linggo, at pagkatapos bawat buwan. Kung sa palagay mo ay maaari
kang makagupit ng 3 sa isang araw, iyon ay 15 bawat linggo at 60 gupit bawat
buwan.)
Number of products to be produced per month: (Bilang ng produktong magagawa bawat buwan:)
Aking Produkto:
Kakanin – Medium Bilao 150
pcs
Kakanin – Small Bilao 300
pcs
Halayang Ube – Large Bilao 90 pcs
Halaya Ube – Medium 150
pcs
Halayang Ube – Small 300 pcs
Next you need to think about how much you can sell your product or service for. This is the “price” of your product or service. You can check how much other vendors sell the same product for and use that as your initial price. You should also consider the price of the raw materials and other costs. (Ang kasunod, kailangan mong mag-isip tungkol sa kung magkano mo maaaring ibenta ang iyong produkto o serbisyo. Ito ang "presyo" ng iyong produkto o serbisyo. Maaari mong suriin kung magkano ibenebenta ng iba pang mga vendor ang parehong produkto at magagamit iyon bilang iyong paunang presyo. Dapat mo ring isaalang-alang ang presyo ng mga hilaw/panangkap na materyales at iba pang mga gastos.)
Price of my product: (Presyo ng aking produkto)
Kakanin – Large Bilao Php 350
Kakanin – Medium Bilao Php 250
Kakanin – Small Bilao Php 150
Halayang Ube – Large Bilao Php 400
Halaya Ube – Medium Php 250
Halayang Ube – Small Php 100
8.13: Doing the Math – Calculating
Expected Sales
EXPECTED PROFIT
We often hear about
businesses making a profit or loss. What is profit? What is loss?
How can you calculate profit? (Madalas nating marinig ang tungkol sa mga negosyong kumikita o nalulugi. Ano ang kita? Ano ang lugi? Paano mo makakalkula ang kita?)
Ang kita o tubo ay ang salapi o perang natira kung ang pinagbentahan ng isang produkto ay mas malaki kaysa sa mga nagastos nito. Ang lugi ay kung mas malaki ang ginastos sa isang produkto kaysa sa pinagbentahan dito. Makakalkula ang kita kapag ibinawas mo ang lahat ng gastos mula sa total na pinagbentahan ng produkto at may natira pa rito. Ang natirang pera ay ang tubo o kita.
Profit = Total Income –
Total Expense
In order for a business to
succeed, it needs to have more money coming in than going out! That means that
all the costs you incur to produce your product or service needs to be less
than the sales you bring in from selling it. (Upang magtagumpay ang isang
negosyo, kailangang magkaroon ng mas maraming pera na papasok kaysa sa
paglabas! Nangangahulugan iyon na ang lahat ng mga gastos na iyong nagugol
upang makagawa ng iyong produkto o serbisyo ay kailangang mas mababa kaysa sa pinagbentahan
nito.)
Let’s Exercise!
Instructions: Determine if the following business owners are making a profit or loss. (Mga Tagubilin: Tukuyin kung ang mga sumusunod na may-ari ng negosyo ay kumikita o nalulugi.)
Show your calculations and explain your answers. (Ipakita ang iyong kalkulasyon at ipaliwanag ang iyong mga sagot.)
1. Mario runs a barbershop. This month he had PHP 60,000 in
expenses and PHP 100,000 in sales. Did he make a profit or loss? (Nagpapatakbo
ng isang barberya si Mario. Ngayong buwan ay mayroon siyang PHP 60,000 na
gastos at PHP 100,000 na benta. Kumita ba siya o nalugi?)
Sales – Expenses = Profit
Sales/Benta = 100,000 - Expenses/Gastos = 60,000 = Profit/Kita (o Tubo)
100,000 – 60,000 = 40,000
Kumita si Mario dahil mas
malaki ang kanyang benta kaysa sa kanyang gastos.
2. Divina runs a catering business. This month her direct costs were PHP 50,000 and her indirect costs were PHP 45,000. Her sales were PHP 85,000. Did she make a profit or loss? (Nagpapatakbo ng isang catering business si Divina. Ngayong buwan ang kanyang direktang gastos ay PHP 50,000 at ang kanyang hindi direktang gastos ay PHP 45,000. Ang kanyang benta ay PHP 85,000. Kumita ba siya o nalugi?)
Sales/Benta = 85,000
Expenses/Gastos = Direct
Cost/Direktang Gastos + Indirect Cost/Hindi Direktang Gastos
Expenses/Gastos = 50,000 + 45,000 = 95,000
Sales – Expenses = Profit
85,000 Р95,000 = (10,000) ̬ Negative Ten Thousand
Nalugi si Divina dahil mas
malaki ang kanyang gastos kaysa sa benta o mas maliit ang kanyang pinagbentahan
kaysa sa ginastos.
Check your answers and then proceed to 8.14 to calculate expected profit for your own business! (Suriin ang iyong mga sagot at pagkatapos ay magpunta sa 8.14 upang makalkula ang inaasahang kita para sa iyong sariling negosyo.)
1. Mario made a profit of PHP 40,000 this month!
PHP 100,000 – PHP 60,000 = PHP 40,000
2. Divina operated at a loss this month. Her total costs were PHP 50,000 + PHP 45,000 = PHP 95,000.
PHP 85,000 – PHP 95,000 = - PHP 10,000. Her expenses were more than her sales
8.14: Doing the Math – Calculating Expected Profit
Instructions: Calculate the expected profit from your own business now! Use your expected sales from 8.13 and production cost from 8.12 to do the calculation. (Mga Tagubilin: Kalkulahin ang inaasahang kita mula sa iyong sariling negosyo ngayon! Gamitin ang iyong inaasahang benta mula sa 8.13 at gastos sa produksyon mula 8.12 upang gawin ang pagkalkula.)
|
Expected Sales 217,500.00 |
- |
Production Cost 163,800.00 |
= |
Expected Profit 53,700.00 |
Think about your expected
profit. Is it a profit or loss? What strategies could you use to increase your
profit, or, if you are operating at a loss, to turn it into a profit? (Isipin
ang tungkol sa iyong inaasahang kita. Kita ba ito o lugi? Anong mga diskarte
ang maaari mong gamitin upang madagdagan ang iyong kita, o, kung nagpapatakbo
ka nang lugi, upang gawin itong kita?)
Ayon sa aking kalkulasyon, kumita ako ng Php 53,700.00 sa loob ng isang buwan. Ito ay dahil mas malaki ang aking benta kaysa sa aking gastos. Upang mas lalong lumaki ang aking tutubuin o maiwasan ang pagkalugi, ang mga sumusunod ang aking maaaring gawin:
1. Re-use, recycle, reduce (Gamitin muli o
i-recyle ang mga materyales na may kabuluhan pa. Bawasan ang nasasayang na mga
sangkap sa pamamagitan ng pag-iingat.)
2. Magtipid sa paggamit ng
kuryente at tubig. Patayin ang mga ilaw at bentilador kung hindi kinakailangan.
Huwag laging buksan ang refrigerator.
3. Dagdagan ang produksyon
kung kinakailangan.
4. Itaas nang bahagya ang
presyo kung mas mainam ang kalidad ng produkto kumpara sa iba.
5. Maghanap ng iba pang
magbebentahan ng mga paninda nang dumami ang mga customer.
6. Kumontrata ng isang taga-suplay ng bilao sa mas mababang halaga.
