Module 9: Civic Engagement
“Ang makabuluhang buhay ay hindi ang pagiging mayaman at popular kundi ang pagiging tunay, mapagkumbaba at handang ibahagi ang sarili para sa iba.”
A meaningful life is not being rich and popular. It is being sincere, humble, and able to shareourselves for others.
SESSION 3: ORGANIZING AND MOBILIZING
COMMUNITIES
Activity 9: What Motivates People to
Get Involved?
When people
have good intentions to make a difference in their communities, there are three
common factors that motivate people to get involved. One or more of these
factors may make a person want to be involved. (Kapag ang mga tao ay may mabuting hangarin na gumawa ng pagkakaiba sa
kanilang mga pamayanan, mayroong tatlong karaniwang mga kadahilanan na mag-uudyok
asa mga tao na makisali. Ang isa o higit pa sa mga salik na ito ay maaaring
magdulot sa isang tao na makilahok.)
9.9: Factors that Motivate People to
Get Involved
Motivating
Factor |
Description |
Enjoying
it (Tinatangkilik/Kasiya-siya ito) |
When you
enjoy doing something, you will be more interested in joining a group to do
the activity that you enjoy. (Kung
nasisiyahan ka sa paggawa ng isang bagay, magiging mas interesado kang sumali
sa isang grupo upang gawin ang aktibidad na nasisiyahan ka.)
For
example, if you enjoy doing art, you may join a group to do a Barangay
art performance to raise awareness about the voting process. (Halimbawa, kung nasisiyahan ka sa
paggawa ng sining, maaari kang sumali sa isang pangkat na nagpapamalas ng
sining sa Barangay upang mapataas ang kamalayan tungkol sa proseso ng
pagboto.) |
Believing
in it (Naniniwala ka rito) |
When you
believe in something, you have an internal motivation to do something about
that. So, you are more likely to join an activity that has to do with
something you believe in. (Kapag
naniniwala ka sa isang bagay, mayroon kang pansariling pagganyak na gawin ang tungkol doon. Kaya,
mas malamang na sumali ka sa isang aktibidad na may kinalaman sa isang bagay
na pinaniniwalaan mo.)
For
example, if you believe that everyone deserves education, you may join a
group to advocate for education for all children. (Halimbawa, kung naniniwala ka na ang lahat ay karapat-dapat sa
edukasyon, maaari kang sumali sa isang pangkat na magtataguyod ng edukasyon para sa lahat ng mga bata.) |
Needing
it (Kailangan ito) |
When you need something, you have a
personal interest in that activity. (Kung
kailangan mo ng isang bagay, mayroon kang isang personal na interes sa
aktibidad na iyon. )
For example, if you need to clean
the road after a flood to travel home faster. (Halimbawa, kung kailangan mong linisin ang kalsada pagkatapos ng
isang pagbaha upang maglakbay nang mas mabilis pauwi.) |
Let’s Exercise: What Motivates Us
Let’s play
another game with your family members! This game is best played with 4 people.
You will be the game master. (Maglaro
muli tayo ng isang laro kasama ang miyembro ng pamilya. Ang larong ito ay
pinakamainam na nilalaro ng apat katao. Ikaw ang tagapamahala ng laro.)
The game
master will read statements, and the players will respond with the following
actions: (Babasahin ng tagapamahala ng
laro ang mga pangungusap, at ang mga manlalaro ay sasagot ng mga sumusunod na
aksyon.)
• “Want it!” – hug self (“Gusto ko ‘yan!” – Yakapin ang sarili)
• “Need it!” – make a give-it-to-me
gesture (“Kailangan ito!” – Gumawa ng isang kilos na
nagpapahayag na ibigay sa iyo ang isang bagay)
• “Enjoy it!” – jump up and down (“Kasiya-siya ito!” – Tumalon nang
pataas-pababa)
Statements:
(Mga Pangungusap:)
• I watch TV because I….
(Nanonood ako ng TV dahil ….)
“Enjoy it!” (“Kasiya-siya ito!”)
• I will buy a new cellphone because
I…
(Bibili ako ng bagong cellphone dahil ….)
“Need it!”) (“Kailangan ito!”)
• When I see a 1000 peso bill, I say
I…
(Kapag nakakita ako ng isang libong piso,
sasabihin kong …)
“Want it!” (“Gusto ko ‘yan!”)
• I have not been to the dentist
because I don’t…
(Hindi pa ako nakapupunta sa
dentista dahil hindi ko ….)
“Need it!” (“Kailangan ito!”)
• I will help in the barangay clean-up
drive because I…
(Tutulong ako sa paglilinis ng barangay dahil
….)
“Enjoy it!” (“Kasiya-siya ito!”)
Everyone
has a reason or a motivation for doing something. It could be because they want
to do it, they need to do it, or they enjoy it — or all of these reasons.
Serving one’s community also has some challenges. Not everyone will join, maybe
because some feel they don’t need to, and others don’t want to, while others
prefer doing something else. (Ang bawat
isa ay may dahilan o isang pagganyak sa paggawa ng isang bagay. Maaaring ito ay
dahil nais nila itong gawin, kailangan nila itong gawin , o nasiyahan sila - o
lahat ng mga kadahilanang ito. Ang paglilingkod sa isang pamayanan ay mayroon
ding ilang mga hamon. Hindi lahat ay sasali, marahil dahil ang pakiramdam ng
ilan ay hindi nila kailangan, at ang iba ay ayaw, habang ang iba ay gustong
gumawa ng iba.)
When you
plan your community service projects, you also need to think of who you may
need to involve, how many more people you will need to carry out the community
service project, and need to know how to encourage others to get involved. This
session is going to focus on involving and encouraging others to play a role in
their communities. (Kapag nagpaplano ka ng
iyong mga proyekto sa paglilingkod sa pamayanan, kailangan mo ring isipin kung
sino ang kakailanganin mong kasangkot, kung gaano karaming mga tao ang
kakailanganin mo upang isagawa ang proyekto sa paglilingkod sa pamayanan, at
kailangang malaman kung paano hikayatin ang iba na makisangkot. Ang sesyon na
ito ay magtutuon sa paglahok at paghimok sa iba na gampanan ang kanilang papel
sa kanilang mga pamayanan.)
Think about
a time when you participated in something in your community. What motivated you
to do that? (Isipin ang isang panahon
kung kailan ka nakilahok sa isang bagay sa iyong pamayanan. Ano ang nag-udyok
sa iyo na gawin iyon?)
Minsan ay nakiisa ako sa pagtuturo ng
mga mag-aaral ng isang elementarya na hindi makasabay sa kanilang mga kaklase.
Sarili kong kagustuhan kung bakit ako nagboluntaro dahil para sa akin,
kailangan kong gawin iyon upang hindi mapag-iwanan sa pag-aaral ang mga batang
iyon. Higit sa lahat, nakakaramdam ako ng kasiyahan kapag naipamamahagi ko ang
aking tanglay na kaalaman at kasanayan sa ibang tao.
Let’s Exercise: Motivating
Factors
Below
are stories of 3 people who got involved in activities with their communities.
Which motivating factor do you think urged them to participate? Encircle your
answer. (Ang nasa ibaba ay kuwento ng 3
tao na nakiahok sa mga gawain sa kanilang mga pamayanan. Ano sa palagay mo nag-udyok sa kanila na
lumahok?) Bilugan ang iyong sagot.)
[Sa halip na bilugan, kinulayan ko na lang ng pula ang aking sagot.]
Enjoying
it
Believing it
Needing
it
|
Anna
learned that there is a group of young mothers who are organizing a group to
volunteer to paint the local school. She decided to join. (Napag-alaman ni Anna na mayroong grupo ng
mga batang ina na nag-oorganisa ng isang grupong magboboluntaryo upang
pinturahan ang lokal na paaralan.Nagpasya siyang lumahok.) |
Enjoying it
Believing
it
Needing
it
|
Amir
is very active in the Madrasa and likes to read to young children because he
thinks that children learn better when they interact with adults. Amir plans
to visit the LGU to find out more about a volunteer program to help children
improve their writing skills. (Si Amir
ay napaka-aktibo sa Madrasa at mahilig magbasa sa mga maliliit na bata dahil
sa palagay niya ay mas natututo ang mga bata kapag nakikipag-ugnayan sila sa
mga may sapat na gulang. Plano ni Amir na bisitahin ang LGU upang malaman ang
higit pa tungkol sa isang boluntaryong programa upang matulungan ang mga bata
na mapabuti ang kanilang kakayahan sa pagsusulat.) |
Enjoying
it
Believing
it
Needing it
|
Marco
lives near the center of town, but the road to his house was destroyed by the
last flood and it takes him more than 1 hour to travel to town, while it used
to take him only 15 minutes before the flood. He decided to form a group with
his neighbors to reach out to the local government to discuss possible
solutions. (Si Marco ay nakatira
malapit sa sentro ng bayan, ngunit ang daan patungo sa kanyang bahay ay
nawasak ng huling baha at inaabot siya ng higit sa 1 oras upang maglakbay sa
bayan, habang 15 minuto lamang ito bago ang baha. Nagpasiya siyang bumuo ng
isang pangkat kasama ang kanyang mga kapitbahay upang makipag-ugnayan sa lokal na pamahalaan upang matalakay ang
mga posibleng solusyon.) |
Let’s Apply: Factors that Motivate
People to Get Involved
Read the
scenario below. Use one or more of the 3 factors that motivate people to
describe how you would motivate others to get involved. (Basahin ang senaryo sa ibaba. Gumamit ng isa o higit pa sa 3 mga
kadahilanan na nag-uudyok sa mga tao upang ilarawan kung paano mo uudyokan ang
iba na makisali.)
Scenario #1: Your
youth group got together to help fix the main road to your Barangay that was
hit by the last typhoon. To do that, you need the Barangay Captain’s
involvement. You need him to also get involved. What can you do to involve the
Barangay Captain?
(Sitwasyon # 1: Ang iyong
pangkat ng kabataan ay nagtipon upang makatulong na ayusin ang pangunahing
kalsada patungo sa iyong Barangay na tinamaan ng huling bagyo. Upang magawa
iyon, kailangan mo ang paglahok ng Barangay Captain. Kailangan mo siya para
makisali rin. Ano ang maaari mong gawin upang maisangkot ang Kapitan ng
Barangay?)
Upang maisangkot ko ang Kapitan ng
Barangay, pupuntahan ko siya sa barangay hall o sa kanyang tahanan upang
ipaalam ang problema sa kalsada. Sasabihin ko sa kanyang kailangang gawin sa
lalong madaling panahon ang daan dahil maraming tao at mga sasakyan ang
naaapektuhan. Ipapahayag ko rin sa kanya na marami sa aming mga kabarangay ang
gustong tumulong nang walang bayad upang mapadali ang paggawa. Dagdag pa rito,
ibabalita ko rin sa kanya na tiyak na maraming botante sa barangay ang matutuwa
kapag nagawa ang daan sa pakikiisa niya.
Scenario #2: An
evacuation center in your community is full and they have difficulty serving
food to everyone. You want to help by preparing some meals. But you cannot do
it alone. There are many families in the evacuation center and you need at
least 10 other youth to get involved in your project. What can you do to
convince 10 more friends to participate?
(Sitwasyon # 2: Ang
sentro ng paglikas sa iyong pamayanan ay puno at nahihirapan silang maghatid ng
pagkain sa lahat. Nais mong makatulong sa pamamagitan ng paghahanda ng ilang
pagkain. Ngunit hindi mo ito magagawa nang mag-isa. Maraming pamilya sa sentro ng paglisan at kailangan mo
ng hindi bababa sa 10 iba pang mga kabataan upang makisali sa iyong proyekto.
Ano ang maaari mong gawin upang makumbinsi ang 10 pang mga kaibigan na
lumahok?)
Ipamamalita ko sa aking 10 kaibigan
ang suliranin sa evacuation center. Sasabihin ko sa kanila na
kailangang-kailangan ang kanilang tulong dahil maraming ina at mga bata ang
nagugutom. Kailangan nila itong gawin upang maibsan ang gutom ng mga pamilyang
naroroon at mabawasan ang suliraning kinakaharap. Ipapahayag ko rin na masarap
sa pakiramdam na makatulong sa nangangailangan kahit sa munti mang paraan.
Scenario #3: In the
last 6 months, your Barangay has been suffering from many robberies. Your youth
group is concerned and wants to bring this to the attention of the local
government so that local officials can hear about this problem and help find a
solution. How can you get the Barangay Captain and other members of the local
government informed and involved in this security issue?
(Sitwasyon # 3: Sa huling 6 na buwan,
ang iyong Barangay ay nagdurusa mula sa maraming nakawan. Nag-aalala ang iyong
pangkat ng kabataan at nais itong ihatid sa pansin ng lokal na pamahalaan upang
marinig ng mga lokal na opisyal ang tungkol sa problemang ito at makatulong na
makahanap ng solusyon. Paano mo makukumbinsi ang Kapitan ng Barangay at iba
pang mga miyembro ng lokal na pamahalaan na maipaalam at makasama sila sa
isyung ito ng seguridad?)
Ipapahayag ko sa kapitan at iba pang
opisyal ng barangay na masyado nang malala ang problema sa nakawan. Kung hindi
ito mapipigilan kaagad ay baka hindi lang ito ang maging krimen sa barangay.
Imumungkahi ko na ang grupo ng mga kabataan na pinamumunuan ko ay handang
tumulong sa pamahalaang lokal para sa ikalulutas ng suliranin. Sasabihin ko rin
sa kanya na dahil siya ang “ama” ng barangay, dapat niyang ipakita ang kanyang
pagpupursige upang mawala ang nakawan sa lugar.
Scenario #4: Your group
decided to do a clean-up of the community. But your youth group is composed of
only 4 people and you need many more for your idea to have an impact in the
community. You want to involve other youth and adults. What can you do to
convince others to get involved?
(Sitwasyon # 4: Nagpasya
ang iyong pangkat na linisin ang pamayanan. Ngunit ang iyong pangkat ng
kabataan ay binubuo lamang ng 4 na tao at kailangan mo ng marami pa para ang
iyong ideya ay magkaroon ng isang epekto sa pamayanan. Nais mong isangkot ang
iba pang mga kabataan at matatanda. Ano ang maaari mong gawin upang makumbinsi
ang iba na makisangkot?)
Kakausapin ang ibang kabataan at katandaan ay
ipapahayag sa kanila ang mabuting idudulot ng paglilinis sa kapaligiran, tulad
pag-iwas sa sakit na dengue, malaria, at iba pang mga sakit na dulot ng
mikrobyo, bakterya, at bayrus na matatagpuan sa maruming kapaligiran. Ipakikita
ko sa kanila na kailangan nilang makiisa sa paglilinis ng pamayanan upang
mapangalagaan ang kanilang kalusugan gayundin ang kalusugan ng mga miyembro ng
kanilang pamilya.
In order to
organize and mobilize others in their community to act on an idea that you
have, it is important to think of the things that will interest them – what
they like, what they believe in, and what they need. It is also important to
anticipate the possible challenges and be prepared with some ideas on how to
address those challenges. (Upang
maisaayos at mapakilos ang iba sa kanilang pamayanan upang gawin ang isang
ideya na mayroon ka, mahalagang isipin ang mga bagay na interesado sila - kung
ano ang gusto nila, kung ano ang kanilang pinaniniwalaan, at kung ano ang
kailangan nila. Mahalaga rin na asahan ang mga posibleng hamon at maging handa
sa ilang mga ideya kung paano matutugunan ang mga hamon na iyon.)
Activity 10: How to Involve Others
Remember
all the Life Skills we have learned so far. They will help you to motivate
others. (Alalahanin ang lahat ng Mga Kasanayan sa Buhay na natutunan natin sa
ngayon. Tutulungan ka ng mga ito na mag-udyok sa iba.)
For
example: (HalimbawaJ
• Communication skills (in Module 2) (Mga kasanayan sa komunikasyon (sa Modyul
2))
• Planning (in Module 1) (Pagpaplano (sa Modyul 1))
• Leadership skills (in Module 3) (Mga kasanayan sa pamumuno (sa Modyul 3))
• How to involve others (in the
previous activity) (Paano mapasali ang
iba (sa nakaraang aktibidad))
Let’s Exercise: Dialogue Practice
Ask your
family to help you with the following activity. You will role play the
scenarios identified below. These are the same scenarios from the previous
exercise. This time, instead of writing down your strategies, you will have a
dialogue with the person who needs to be convinced (played by your family
member). What will you do and say? (Hilingin
sa iyong pamilya na tulungan ka sa sumusunod na aktibidad. Gampanan mo ang
papel sa mga sitwasyon na pinakikilala sa ibaba. Ito ay katulad na mga
sitwasyon mula sa nakaraang ehersisyo. Sa pagkakataong ito, sa halip na isulat
ang iyong mga diskarte, magkakaroon ka ng dayalogo sa taong kailangang
kumbinsihin (na ginagampanan ng miyembro ng iyong pamilya). Ano ang iyong
gagawin at sasabihin?)
Scenario #1: Your
youth group got together to help fix the main road to your Barangay that was
hit by the last typhoon. To do that, you need the Barangay Captain’s
involvement. You need him to also get involved. What can you do to involve the
Barangay Captain?
(Sitwasyon # 1: Ang iyong pangkat ng kabataan ay nagtipon upang
makatulong na ayusin ang pangunahing kalsada patungo sa iyong Barangay na
tinamaan ng huling bagyo. Upang magawa iyon, kailangan mo ang paglahok ng
Barangay Captain. Kailangan mo siya para makisali rin. Ano ang maaari mong
gawin upang maisangkot ang Kapitan ng Barangay?)
Dayalogo sa pagitan ko at ng kapitan ng barangay:
Ako: Kapitan, marami na pong mga
kabarangay natin ang nadidisgrasya at mga sasakyang nasisira dahil sa ating
nasirang kalsada dulot ng nagdaan bagyo. Dapat na po natin itong kumpunihin
upang maiwasan ang mas matinding disgrasya at sakuna. Handa po kaming mga
kabataan sa aking pamumuno na gumugol ng aming panahon upang makumpuni ang
daan. Tutulong po kami sa inyo nang walang bayad. Malapit na rin po ang pista
ng ating barangay. Magagalak po ang ating mga panauhin kung ayos na ang ating
daan. Isa pa, inaasahan po kayo ng ating mga kabarangay na mabibigyan ninyo ng
agarang lunas ang suliranin natin sa daan lalo na at nalalapit na rin po ang
halalan.
Scenario #2: An
evacuation center in your community is full and they have difficulty serving
food to everyone. You want to help by preparing some meals. But you cannot do
it alone. There are many families in the evacuation center and you need at
least 10 other youth to get involved in your project. What can you do to
convince 10 more friends to participate?
(Sitwasyon
# 2: Ang sentro ng paglikas sa iyong pamayanan ay puno at nahihirapan silang
maghatid ng pagkain sa lahat. Nais mong makatulong sa pamamagitan ng paghahanda
ng ilang pagkain. Ngunit hindi mo ito magagawa nang mag-isa. Maraming pamilya sa sentro ng paglisan at kailangan mo
ng hindi bababa sa 10 iba pang mga kabataan upang makisali sa iyong proyekto.
Ano ang maaari mong gawin upang makumbinsi ang 10 pang mga kaibigan na
lumahok?)
Dayalogo sa pagitan ko at ng aking mga kaibigan:
Ako: Marami ng mga ina at bata
ang nagugutom sa evacuation center dahil sa kakulangan ng tauhan na maghahanda
ng mga pagkain. Bilang kabataan, dapat nating ipakita na handa tayong magbigay
ng ating panahom upang kahit papaano ay maibsan ang kanilang gutom at mabawasan
ang problemang kinakaharap. Masarap ang pakiramdam ng nakatutulong sa kapuwa
kahit sa munting bagay lamang. Naniniwala ako na kaya natin ang gawaing ito at
isang positibong pag-uugali ang tumulong sa nangangailangan.
Scenario #3: In the
last 6 months, your Barangay has been suffering from many robberies. Your youth
group is concerned and wants to bring this to the attention of the local
government so that local officials can hear about this problem and help find a
solution. How can you get the Barangay Captain and other members of the local
government informed and involved in this security issue?
(Sitwasyon # 3: Sa huling
6 na buwan, ang iyong Barangay ay nagdurusa mula sa maraming nakawan.
Nag-aalala ang iyong pangkat ng kabataan at nais itong ihatid sa pansin ng
lokal na pamahalaan upang marinig ng mga lokal na opisyal ang tungkol sa
problemang ito at makatulong na makahanap ng solusyon. Paano mo makukumbinsi
ang Kapitan ng Barangay at iba pang mga miyembro ng lokal na pamahalaan na
maipaalam at makasama sila sa isyung ito ng seguridad?)
Dayalogo sa pagitan ko at ng kapitan at mga konsehal
ng barangay:
Ako: Talamak
na po ang nakawan sa ating barangay. Kung hindi po masasawata agad ay baka
pagmulan pa ng ibang mga krimen. Handa po ang pangkat ng kabataan na
makipagtulungan sa inyo upang mahinto ang nakawan. Payag po kaming magbantay sa
itatakda ninyong oras at lugar para sa seguridad at kapayapaan ng ating lugar.
Handa rin po kami sa anumang pagsasanay at pagtalakay na gagawin kung meron
man. Inuulit ko, kaisa kaming kabataan sa pagsugpo ng suliraning ito dahil
naniniwala kaming nasa pagtutulungan at pakikiisa ng lahat ang ikapapayapa ng
ating lugar at kaligtasan para sa miyembro ng ating pamilya.
Scenario #4: Your
group decided to do a clean-up of the community. But your youth group is
composed of only 4 people and you need many more for your idea to have an
impact in the community. You want to involve other youth and adults. What can
you do to convince others to get involved?
(Sitwasyon # 4: Nagpasya
ang iyong pangkat na linisin ang pamayanan. Ngunit ang iyong pangkat ng kabataan
ay binubuo lamang ng 4 na tao at kailangan mo ng marami pa para ang iyong ideya
ay magkaroon ng isang epekto sa pamayanan. Nais mong isangkot ang iba pang mga
kabataan at matatanda. Ano ang maaari mong gawin upang makumbinsi ang iba na
makisangkot?)
Dayalogo sa pagitan ko at ng mga katandaan at kabataan:
Ako: Marahil
ay napansin na ninyo ang sunod-sunod na pagkakasakit ng ating mga kabarangay.
Hindi rin lingid sa inyo na ito ay dahil sa nagkalat na basura sa ating lugar.
Napapanahon na upang tayo ay kumilos. Naniniwala ako na may kakayahan tayong
labanan ang hamon na ito. Ipakita natin sa lahat na tayo ay may pagkakaisa at handing tumulong sa isang programang
malaki ang benepisyong idudulot sa atin. Huwag na nating hintayin pang mauwi sa
malubhang pagkakasakit at pagkamatay ng ating mga mahal sa buhay ang idulot ng
ating maruming kapaligiran. Kumilos na tayo! Ngayon na!
How did you
feel about your influencing skills? Did you say the right things? What could
you have done or said better? (Ano ang naramdaman
mo tungkol sa iyong mga kasanayan sa pag-iimpluwensya? Sinabi mo ba ang mga
tamang bagay? Ano ang maaari mong gawin o mas mahusay na sinabi?)
Sa una ay ninerbiyos akong makiharap sa
kapitan ng barangay, iba pang opisyal, at mga kapwa ko kabataan. Kalaunan ay
naihatid ko naman nang maayos at malinaw ang aking pakay. Nailahad ko sa kanila
ang mga suliranin na dapat naming bigyan ng solusyon. Nakumbinsi ko naman
silang umayon at makilahok sa proyektong dapat isakatuparan dahil tulad ko,
naniniwala sila na wasto ang aking sinasabi. Naramdaman din nila na kailangan
itong gawin dahil sa benepisyong idudulot nito sa kanila at sa miyembro ng
kanilang pamilya. Ang iba ay nakaramdam na pagkagusto sa programa dahil
nasisiyahan sila kapag nakatutulong sila sa ibang tao sa abot ng kanilang
makakaya.
Dahil naipahayag ko naman nang maayos ang
suliranin at mga dapat gawin, wala na akong maisip na ibang sasabihin upang
mahimok sila na makiisa. Marahil ay kailangan ko lang dagdagan ang aking
kumpiyansa sa sarili upang mailahad ko nang lubos ang aking nais na ipahiwatig.
Session 3 – Writing Space
Use this
space to complete any of the written assignments above or write any thoughts or
ideas that have come to mind on organizing and motivating people to get involved
in civic engagement activities. (Gamitin
ang espasyong ito upang makumpleto ang anuman sa mga nakasulat na
takdang-aralin sa itaas o sumulat ng anumang mga saloobin o ideya na naisip sa
pag-aayos at pag-uudyok ng mga tao na makisali sa mga aktibidad ng
pakikipag-ugnayan sa sibiko/pamayanan).
May mga kadahilanan kung bakit natin ginagawa
ang isang bagay o nahihimok tayong gawin iyon. Nagagawa ng iba ang isang bagay
dahil gusto niya itong gawin. Dahil kailangan, napipilitan man o hindi, ay
ginagawa o nakikiisa ang ilan sa isang aktibidad. Kapag naniniwala ka sa isang
proyekto, ito ay gagawin mo kahit ano ang mangyari. Kapag kasiya-siyang gawin
ang isang aktibidad, ito ay uulit-ulitin mong gawin. Isa man o higit pa ang
ating dahilan upang gawin ang isang bagay, ang mahalaga ay naglalaan tayo ng
ating panahon para sa ikabubuti ng lahat sa pamayanan.