Maraming kautusan, panuntunan, pamantayan, o batas ang ipinaiiral sa isang barangay, bayan, siyudad at bansa. Kung wawariin mo ay tila napapaligiran ng mga utos ang isang katauhan. Tila ang kanyang buhay ay umiikot na rito kundi man kinokontrol ang kanyang kilos, galaw, at kaisipan. Kung baga, tila ang batas ay kanya ng buhay.
Ano nga ba ang batas at bakit ito kailangan?
Ayon sa Wikipedia, ang batas ay isang lehislasyon na nilikha at ipinatupad sa pamamagitan ng mga institusyong panlipunan o pang-gobyerno upang makontrol ang pag-uugali ng mga tao. Ito ay iba-ibang inilalarawan bilang isang agham at sining ng hustisya. Ito ay may kaakibat na kaparusahan sa sinumang hindi susunod dito.
Mas madaling mauunawaan ang kahalagahan ng batas kung wala ito sa lipunan. Natutupad ng batas ang maraming mahahalagang tungkulin, ngunit ang ang pinakamahalaga ay ang manatili ang kapayapaan at kaayusan ng isang lugar. Bukod pa rito, pinoprotektahan ng mga batas ang mga karapatan at kalayaan ng isang indibidwal. Ang Bill of Rights ay karaniwan nang idinagdag sa Konstitusyon ng isang bansa upang magarantiyahan ang maraming mahahalagang proteksyon. Pinoprotektahan ng mga batas ang mga indibidwal mula sa ibang mga indibidwal, mula sa mga organisasyon, at maging mula sa gobyerno.
Kung walang mga batas, walang paraan upang magtakda ng mga pamantayan. Madali itong makita kung bakit ang pagpatay at pagnanakaw ay krimen, ngunit nagbibigay din ang mga batas ng balangkas para sa pagtatakda ng maraming iba pang mga uri ng pamantayan. Kung walang batas, koda, at regulasyon ang isang pamahalaan, mahirap para sa mga indibidwal o negosyo na makipag-transaksyon sa mga negosyo na gumagamit ng mga bangko. Ang mga regulasyong pambansa ay nagbibigay ng maipapatupad na mga patakaran at proteksyon tungkol sa mga buwis, komersyal na transaksyon, batas sa trabaho, seguro, at iba pang mahahalagang aspeto.
Ang mga batas ay nagbibigay ng isang balangkas at mga panuntunan upang matulungan ang paglutas ng mga pagtatalo sa pagitan ng mga indibidwal. Lumilikha ang mga batas ng isang sistema kung saan maaaring ihatid ng mga indibidwal ang kanilang mga pagtatalo bago ang isang walang kinikilingan na tagahanap ng katotohanan, tulad ng isang hukom o hurado. Mayroon ding mga ligal na kahalili kung saan nagtutulungan ang mga indibidwal upang makahanap ng solusyon, tulad ng paggamit ng alternatibong resolusyon sa pagtatalo (alternative dispute resolution o ADR). Mayroong mga korte sa bawat antas, mula sa lokal hanggang sa pederal, upang magpasya kung sino ang dapat manalo sa isang pagtatalo.
Ang mga batas ay tumutulong sa mga lipunan upang mapanatili ang kaayusan. Paano ang lipunan kung wala ang batas? Maaaring kailanganin mong magbigay ng iyong sariling proteksyon dahil walang puwersa ng pulisya o militar. Kung walang mga proteksyon mula sa gobyerno hinggil sa pagbabangko, maaaring kailangan mong maghanap ng iba pang mga paraan upang makuha ang hindi mo maibigay para sa iyong sarili. Dahil sa istraktura at pagtatag ng mga batas, dumating ang kaayusan at kakayahang mahulaan ang anumang mangyayari. Ang mga indibidwal ay maaaring makaramdam ng kaligtasan, na humahantong sa mas malawak na mga istrukturang panlipunan at higit na pagiging produktibo.
Kahit na maraming benepisyo ang nakakamit sa pagpapairal ng mga batas, marami ring sumasalungat dito. Nililimitahan ng batas ang ilan sa mga karapatan ng isang tao. Hindi maaaring makapaglakbay o mamuhay ang isang indibidwal sa ibang bansa kung wala siyang visa. Hindi siya maaaring magsalita ng kanyang saloobin kung ito ay bawal sa bansang tinitirahan. Hindi siya maaaring sumuway kung hindi niya gustong magserbisyo-militar sa kanyang bansa. Labag man sa kalooban, binabawasan ng pamahalaan ang kanyang pinaghirapan at binubuwisan ang kanyang mga ari-arian.
Kahit tutol ang ilan sa pagpapairal ng batas, masasabing mas lamang ang benepisyong nakukuha rito ng isang mamamayan. Nagkakaroon siya ng katiwasayan, kaligtasan, at kaayusan. Batid niyang may batas na magbibigay proteksyon sa kanyang karapatan at ari-arian, kahit na nga may ilang pansariling karapatang kinokontrol ito.
Sources:
No comments:
Post a Comment